Hipi Zhdripi i Matematikës/1133

KAPITULLI I PESTË

VEKTORËT

1. KUPTIMI DHE LLOJET E VEKTORËVE

Stampa:DygishtaMadhësitë si gjatësia, syprina, vëllimi, pesha, masa, temperatura, dendësia, puna, energjia etj. karakterizohen vetëm me numër (i cili shpreh raportin ndërmjet madhësisë dhe njësisë për matjen e saj). Mirëpo, ekzistojnë edhe madhësi të tjera, si b.f. forca, shpejtësia, nxitimi, translacioni, rotacioni etj., të cilat përveç numrit karakterizohen edhe me drejtimin dhe kahun. Madhësitë që karakterizohen vetëm me numër quhen madhësi skalare ose skalarë, ndërsa madhësitë që karakterizohen me numër, me drejtimin dhe me kahun quhen madhësi vektoriale ose vektorë. Gjeometrikisht çdo madhësi vektoriale mund të paraqitet me një segment të orientuar i cili ka gjatësinë, drejtimin dhe pikën e fillimit (origjinën) të caktuar. Segmenti i orientuar rëndom përkufizohet në këtë mënyrë: Stampa:DygishtaP ë r k u f i z i m i  1.1. - Segmenti $AB$ skajet e të cilit merren si dyshe e renditur ($A$, $B$) të pikave $A$ dhe $B$ quhet segment i orientuar dhe shënohet me $\overrightarrow{AB}$.

Fig. 5.1.

Stampa:DygishtaPikat $A$ dhe $B$ quhen ekstremitetet (skajet, kufjtë) e segmentit të orientuar $\overrightarrow{AB}$, ku pika $A$ quhet ekstremiteti i parë apo origjina (ose pika e fillimit), kurse pika $B$ quhet ekstremiteti i dytë. Stampa:DygishtaSegmenti i orientuar $\overrightarrow{AB}$ shkurt quhet vektor, shënohet me $\overrightarrow{a}$, kurse paraqitet me anën e një shigjete (fig. 5.1.). Vektorët rëndom i emërtojmë me anën e ekstremiteteve ose me shkronja të vogla: $\overrightarrow{a},\overrightarrow{b},\overrightarrow{c},\dots ,\overrightarrow{u},\overrightarrow{v}$. Stampa:DygishtaPra, mund të konkludojmë se elementet përcaktuese të vektorit $\overrightarrow{AB}(\overrightarrow{a})$ janë: Stampa:Dygishta1°.Intensiteti ose moduli i tij i cili shënohet me $|\overrightarrow{AB}|(|\overrightarrow{a}|)$ ose me $\overline{AB}(a)$ dhe është i barabartë me distancën ndërmjet ekstremiteteve $A$ dhe $B$;